Języki romańskie

Języki romańskie, grupa języków należąca do podrodziny Italic z rodziny języków indoeuropejskich (patrz języki kursywa). Nazywane również romańskimi, mówi nimi około 670 milionów ludzi w wielu częściach świata, ale głównie w Europie i na półkuli zachodniej. Do ważniejszych języków romańskich należą kataloński, francuski, włoski, portugalski, oksytański, retoromański, rumuński i hiszpański. Rozprzestrzenianie się niektórych języków romańskich w innych częściach świata, zwłaszcza na półkuli zachodniej, towarzyszyło kolonizacji i budowaniu imperiów krajów macierzystych tych języków, zwłaszcza Hiszpanii, Portugalii i Francji.

Wszystkie języki romańskie wywodzą się od łaciny (patrz język łaciński i tabela zatytułowana Linguistic Relationships between Romance Languages). Nazywa się je językami romańskimi, ponieważ ich językiem ojczystym była łacina, która była językiem Rzymian. Jednak różnorodność łaciny, która była ich wspólnym przodkiem, nie była klasyczną łaciną, ale mówionym lub popularnym językiem codziennego użytku, który, jak się uważa, znacznie różnił się od klasycznej łaciny w czasach Cesarstwa Rzymskiego. Ten język, znany jako Vulgar Latin, był rozpowszechniany przez żołnierzy i kolonistów w całym Imperium Rzymskim. Wyparł on rodzime języki niektórych podbitych ludów europejskich, chociaż wpływ na to miały również ich lokalne praktyki mówienia i cechy językowe kolonistów, a później najeźdźców. Po upadku zachodniego cesarstwa rzymskiego nastąpiła pewna regionalna izolacja. Inwazje germańskie z północy miały dalsze zakłócenia, a wulgarna łacina została w ten sposób zróżnicowana na lokalne dialekty, które z czasem przekształciły się w indywidualne języki romańskie.

Ze względu na swoje wspólne źródło języki romańskie mają wiele podobnych funkcje, zarówno w gramatyce, jak i słownictwie. Różnice między nimi mają raczej charakter fonetyczny niż strukturalny lub leksykalny. Nawet jeśli języki romańskie różnią się gramatycznie od łaciny, takie zmiany często wykazują wspólny rozwój równoległy z językiem ojczystym. Na przykład, chociaż łacina miała trzy rodzaje gramatyczne (męski, żeński i nijaki), poszczególne języki romańskie mają tylko dwa (męski i żeński). Ponadto wszystkie języki romańskie z wyjątkiem rumuńskiego odrzuciły łaciński schemat sześciu różnych przypadków dla rzeczownika, zachowując tylko jeden przypadek. W rezultacie związki gramatyczne wyrazów są wyjaśniane głównie przez przyimki i porządek wyrazów, a nie przez odmiany, jak w łacinie. Z drugiej strony, czasowniki w językach romańskich zachowały bardzo rozwinięty system koniugacji, odziedziczony po łacinie, w którym fleksje wyraźnie określają osobę i liczbę, czas i nastrój. Zobacz artykuły o poszczególnych wymienionych językach.