Rome.us (Polski)

Tyber (łac. Tyberis; Tevere) jest tak zwanym znakiem rozpoznawczym Rzymu od czasów Wielkiego Cesarstwa. Meandrująca rzeka otacza słynne wzgórza włoskiej stolicy, pięknie okalając sylwetkę Trastevere. Lśniące lustro rzeki otoczone jest wieloma zabytkami architektury starożytnej i średniowiecznej. Dziesiątki mostów łączą lewy i prawy brzeg Tybru, dzięki czemu rzymskie krajobrazy są tak piękne i romantyczne.

Zapisz to na Pinterest, aby przeczytać później!

Geografia

Tyber wypływa ze zboczy Apeninów w regionie Emilia-Romania. Przez Umbrię i Lacjum przepływa w pełni płynąca górska rzeka w drodze do Rzymu, do której łączą się rzeki Nera i Aniene. Przed Rzymem jest otoczony betonowymi fortyfikacjami, a sam ciek wodny przechodzi przez stolicę w kanał Fossa Traiani. Końcowym punktem Tybru jest Morze Tyrreńskie (po włosku: Mar Tirreno).

Całkowita długość trzeciej co do długości rzeki we Włoszech wynosi 406 km (252 mi), a dorzecze ma 17 375 kilometrów kwadratowych (6709 2). Rzeka jest najważniejszym źródłem zaopatrzenia Rzymu w wodę. Włosi często nazywają Tyber „flavus”, co z łaciny oznacza „biały”. Ten pseudonim jest używany ze względu na żółto-białawy kolor wody.

Imię

Istnieje kilka sugestii dotyczących pochodzenia nazwa „Tyber”. Według jednego z nich „Tyber” ma pochodzenie przedłacińskie, wywodzące się od rzeczownika „Tibur” – starożytnej nazwy miasta Tivoli, położonego 30 km od Rzymu. rzeka była wspomniana w pismach Etrusków, nazywana „Tiferios”, którą Włosi mogli zaadoptować i przekształcić w „Tyber”.

Jednak w biografii słynnej rzeki jest legenda. Żyjący w 900 roku pne król Tyberinus utonął w rzece Albula, która później stała się znana jako Tyberiusz. Jowisz uczynił martwego króla strażnikiem burzliwych wód, zwanym Volturnus. Uważa się, że dzięki temu starożytnemu mitowi rzeźbiarze zaczęli przedstawiać rzeki, morza i oceany w postaci potężnych ludzi.

Historia

To był Tyber, cóż e, według legendy, nowonarodzeni Romulus i Remus, założyciele Rzymu, mieli utonąć. Historycy uważają, że Rzym został założony w 753 rpne nad brzegiem Tybru, około 25 km (16 mil) od wybrzeża Ostii. W starożytności rzeka służyła jako granica między położonymi na zachodzie Etruskami, Sabinami – na wschodzie i Łacinami – na południu.

Rzeka odegrała znaczącą rolę dla Rzymian, którzy budowali swoją gospodarkę dzięki ruchowi statków handlowych. Kupcy przywozili do stolicy prowiant, materiały budowlane i inne towary. Podczas wojen punickich w III wieku pne port Ostia był kluczowy dla bitew morskich. W ten sposób Tyber stał się również strategiczną dominantą w działaniach wojennych Rzymu.

Później zbudowano obszerną przystań wzdłuż wybrzeża rzeki w pobliżu Kampusu Obszar Marsa. Po ułożeniu rzymskiego centralnego systemu kanalizacyjnego Cloaca Maxima, Tyber stał się jego ważną częścią, dostarczając czystą wodę do centrum miasta podziemnymi tunelami i rurami.

Z biegiem czasu rzeka stała się płytka, stołeczny port i handel morski przeniosły się do sąsiada Rzymu – Fiumicino. W XVII-XVIII wieku pontyfikat poczynił wiele wysiłku, aby oczyścić dno zbiornika wodnego w Rzymie. W ten sposób poprawiła się ekologia Tybru, jednak w transporcie rzecznym nic się nie zmieniło, ponieważ stracił on swoje dawne znaczenie.

Ciekawostki

• Tyber wypływa dwóch górskich źródeł, położonych na wysokości 1268 m (4160,1 ft) nad poziomem morza. W 1930 roku Benito Mussolini założył starożytną marmurową kolumnę u źródła rzeki. Łacińskie słowa „Tu narodziła się rzeka / święte przeznaczenie Rzymu” są wyryte na obelisku.
• Jedną z cech rzeki są regularne powodzie. W związku z tym obszar Campus Martius często zanurzał się pod wodą do 2 metrów. Od 1876 roku, kiedy władze miasta zbudowały wysokie kamienne ogrodzenia na obu brzegach Tybru, Rzymianie są dość bezpieczni.
• Z nazwą wiąże się jeszcze jeden interesujący fakt rzeki: ustalone wyrażenie „przekroczyć Tyber” oznacza zostać katolickim nawróconym. Analogicznie, „przekroczyć Tamizę” oznacza nawrócić się na anglicyzm. W czasach wojny między religiami takie idiomy miały ogromne znaczenie.
• W starożytności rzymskiej egzekucję publiczną wykonywano przez topienie przestępców w Tyber. Za panowania Tyberiusza skazańców wywożono na Łuskę Gemonie, a następnie zrzucano na głęboką wodę, tak nie do pozazdroszczenia los mógł spotkać zwykłych zbójców, a także pierwszych papieży chrześcijańskich.
• Rzymianie uwielbiają ożywić się pływając w zimnej wodzie. 1 stycznia odważni, wręcz zdesperowani mieszkańcy stolicy, którym towarzyszy hulający pohukiwanie tłumu, skaczą z Ponte Cavour nad Tyber!
• Nabrzeże to idealne miejsce na poranne i wieczorne jogging i wycieczki rowerowe.

Mosty

Lewy i prawy brzeg Tybru łączą 26 mostów na terenie Rzymu. Wraz z nowymi mostami udało się przetrwać kilka starych. Most Milvian (włoski: Ponte Molle lub Ponte Milvio) został założony w I wieku pne w celu przedłużenia Via Flaminia (starożytnej rzymskiej drogi) i połączenia Rzymu z Ariminum (współczesne Rimini). W IV wieku ne most Mulvian był miejscem wielkiej bitwy dwóch cesarzy, Maksymencjusza i Konstantyna Wielkiego (łac. Konstantyn).

Nie była to walka o władzę, ale o dominującą religię. Pokonany Maksencjusz utonął w Tybrze, a Konstantyn zbliżył się o krok do statusu jedynego cesarza Rzymu. W ten sposób rozpoczęła się era chrześcijaństwa. Obecnie w pobliżu mostu Mulvian znajduje się Stadio Olimpico, na którym odbywają się krajowe mecze piłkarskie klubów Roma i Lazio.

Ponte Sisto to pieszy przejście między prawym brzegiem Tybru i Trastevere. Na tle starego nabrzeża bardzo pięknie prezentuje się średniowieczny kamienny most poświęcony papieżowi Sykstusowi IV. Na lewym brzegu, tuż za mostem, znajduje się Piazza Trulissa – popularne miejsce spotkań mieszkańców stolicy i gości Trastevere. Od lipca do sierpnia nabrzeże Tybru w Ponte Sisto jest wypełnione namiotami z przekąskami, koktajlami i muzyką na żywo. Wszystkich zapraszamy do zapoznania się z lokalnymi cenami i zanurzenia się w kameralnej atmosferze wieczoru.

Na południe od Watykanu, nad rzeką, znajduje się niewielka wyspa – Isola Tiberina, która wygląda jak wędkarska łódź z lotu ptaka. W X wieku powstała Bazylika św. Bartłomieja na wyspie (po włosku: Basilica di San Bartolomeo all’Isola), w której znajduje się grób San Bartolomeo. Jeśli przekroczysz Tyber przez wyspę, na prawym brzegu zobaczysz jeden z najbardziej niesamowitych rzymskich zabytków – Usta Prawdy (wł. Bocca della Verita).

Ponte Sant Angelo (co oznacza most Hadriana) pochodzi z II wieku naszej ery. Służy tylko na spacer. W starożytności most został nazwany imieniem cesarza Hadriana, ponieważ został zbudowany na jego polecenie. Przeprawa prowadzi do Mauzoleum Hadriana, znanego również w średniowieczu jako Zamek Świętego Anioła. Ogromny kamienny cylinder zamku przechowuje szczątki chrześcijańskich papieży i wiele historycznych artefaktów. W XV-XVI wieku most, wyłożony marmurem, został ozdobiony rzeźbami świętych Piotra i Pawła. A w XVII wieku Giovanni Lorenzo Bernini uzupełnił wystrój 10 posągami aniołów.