Henryk IV
Henryk IV, zwany także (1377–97) hrabią Derby lub (1397–99) księciem Hereford, pseudonim Henry Bolingbroke lub Henry of Lancaster, ( urodzony w kwietniu 1366 r. w Bolingbroke Castle, Lincolnshire, Anglia – zm. 20 marca 1413 r. w Londynie), król Anglii w latach 1399–1413, pierwszy z trzech XV-wiecznych monarchów z rodu Lancasterów. Zdobył koronę przez uzurpację i skutecznie umocnił swoją władzę w obliczu powtarzających się powstań potężnych szlachciców. Nie był jednak w stanie przezwyciężyć słabości fiskalnych i administracyjnych, które przyczyniły się do ostatecznego upadku dynastii Lancastrian.
Henryk był najstarszym żyjącym synem Jana z Gaunt, księcia Lancaster, z jego pierwszej żony Blanche. Zanim został królem, był znany jako Henry Bolingbroke, a od swojego kuzyna Ryszarda II otrzymał tytuły hrabiego Derby (1377) i księcia Hereford (1397). W pierwszych latach panowania króla Ryszarda II (panującego w latach 1377–99) Henryk pozostawał na uboczu, podczas gdy jego ojciec kierował rządem. Kiedy Gaunt wyruszył na wyprawę do Hiszpanii w 1386 roku, Henryk wszedł do polityki jako przeciwnik korony. On i Thomas Mowbray (późniejszy pierwszy książę Norfolk) stali się młodszymi członkami grupy pięciu przywódców opozycji – znanych jako apelanci panów – którzy w latach 1387–1989 zdelegalizowali najbliższych współpracowników Richarda i zmusili króla do poddania się ich dominacji. Richard właśnie odzyskał przewagę, gdy Gaunt wrócił, by pogodzić króla z wrogami. Bolingbroke udał się następnie na krucjatę do Litwy (1390) i Prus (1392). W międzyczasie Richard nie wybaczył swojej dawnej wrogości. W 1398 roku król wykorzystał spór między Bolingbroke i Norfolk, aby wypędzić obu mężczyzn z królestwa. Zajęcie dóbr lancastryjskich przez koronę po śmierci Jana z Gaunta (luty 1399) pozbawiło Henryka dziedziczenia i dało mu pretekst do inwazji na Anglię (lipiec 1399) w charakterze mistrza szlachty. Richard poddał się mu w sierpniu; Panowanie Bolingbroke jako króla Henryka IV rozpoczęło się, gdy Ryszard abdykował 30 września 1399 r.
Henryk IV wykorzystał swoje pochodzenie od króla Henryka III (panował w latach 1216–72), aby usprawiedliwić swoją uzurpację tronu. Niemniej jednak twierdzenie to nie przekonało tych magnatów, którzy dążyli do potwierdzenia swojej władzy kosztem korony. W ciągu pierwszych pięciu lat swojego panowania Henryk został zaatakowany przez potężną gamę wrogów krajowych i zagranicznych. Stłumił spisek zwolenników Richarda w styczniu 1400 roku. Osiem miesięcy później walijski właściciel ziemski Owain Glyn Dŵr podniósł bunt przeciwko uciskającym angielskim rządom w Walii. Henryk poprowadził szereg bezowocnych wypraw do Walii od 1400 do 1405 roku, ale jego syn, książę Henryk (później Henryk V), odniósł większy sukces w odzyskaniu królewskiej kontroli nad regionem. W międzyczasie Owain Glyn Dŵr zachęcał do oporu w kraju przeciwko rządom Henryego, sprzymierzając się z potężną rodziną Percy – Henry Percy, hrabią Northumberland i jego synem Sir Henry Percy, zwanym Hotspur. Krótkie powstanie Hotspura, najpoważniejsze wyzwanie, przed jakim stanął Henryk za jego panowania, zakończyło się, gdy siły królewskie zabiły buntownika w bitwie pod Shrewsbury w Shropshire w lipcu 1403 r. W 1405 r. Henryk miał Thomasa Mowbraya, najstarszego syna pierwszego księcia Norfolk i Richard Scrope, arcybiskup Yorku, stracony za spisek z Northumberland w celu wzniecenia kolejnego buntu. Chociaż najgorsze polityczne kłopoty Henryka minęły, zaczął cierpieć na chorobę, którą jego współcześni uważali za trąd – mogła to być kiła wrodzona. Szybko stłumione powstanie, prowadzone przez Northumberland w 1408 roku, było ostatnim wyzwaniem zbrojnym dla władzy Henryka. Przez te lata król musiał zwalczać najazdy na granice Szkotów i odstraszać konflikt z Francuzami, którzy pomagali walijskim buntownikom w latach 1405–2006.
Za zgodą British Library
Aby sfinansować tę działalność wojskową, Henryk był zmuszony polegać na dotacjach parlamentarnych. Od 1401 do 1406 r. Parlament wielokrotnie oskarżał go o złe zarządzanie fiskalne i stopniowo uzyskiwał pewne precedensowe uprawnienia w zakresie wydatków królewskich i nominacji. Wraz z pogorszeniem stanu zdrowia Henryka, w jego administracji rozwinęła się walka o władzę między jego ulubieńcem, Thomas Arundel, arcybiskup Canterbury i frakcja na czele z przyrodnimi braćmi Henryka Beauforta i księciem Henrykiem.Ta ostatnia grupa wyrzuciła Arundela z urzędu kanclerza na początku 1410 r., Ale oni z kolei stracili władzę w 1411 r. Następnie Henryk zawarł sojusz z frakcją francuską, która toczyła wojnę z burgundzkimi przyjaciółmi księcia. W konsekwencji napięcie między Henrykiem a księciem było wysokie, gdy Henryk został całkowicie ubezwłasnowolniony pod koniec 1412 roku. Zmarł kilka miesięcy później, a książę został następcą tronu jako król Henryk V.