Cukrzyca monogenowa (cukrzyca noworodków i MODY)

Na tej stronie:

• Co to są monogenowe postacie cukrzycy?
• Co to jest Cukrzyca noworodkowa (NDM)?
• Co to jest cukrzyca młodych ludzi z początkiem dojrzałości (MODY)?
• Jak rozpoznaje się cukrzycę monogenową?
• Czego potrzebuję? wiedzieć o testach genetycznych i poradnictwie?
• W jaki sposób leczy się i leczy cukrzycę monogenową?
• Badania kliniczne

Najczęstsze postacie cukrzycy, typ 1 i typ 2 są poligeniczne, co oznacza, że są związane ze zmianą lub defektem w wielu genach. W rozwoju wielogenowych postaci cukrzycy istotną rolę odgrywają również czynniki środowiskowe, takie jak otyłość w przypadku cukrzycy typu 2. Poligeniczne formy cukrzycy często występują w rodzinach. Lekarze diagnozują wielogenowe postacie cukrzycy, badając poziom glukozy we krwi, znany również jako poziom cukru we krwi, u osób z czynnikami ryzyka lub objawami cukrzycy.

Geny dostarczają instrukcji tworzenia białek w komórce. Jeśli gen ma zmianę lub mutację, białko może nie działać prawidłowo. Mutacje genetyczne powodujące cukrzycę wpływają na białka, które odgrywają rolę w zdolności organizmu do wytwarzania insuliny lub zdolności insuliny do obniżania poziomu glukozy we krwi. Ludzie zwykle mają dwie kopie większości genów, z jednym genem dziedziczonym od każdego z rodziców.

Jakie są monogeniczne postacie cukrzycy?

Niektóre rzadkie postacie cukrzycy są wynikiem mutacji lub zmian w pojedynczy gen i nazywane są monogenicznymi. W Stanach Zjednoczonych monogeniczne postacie cukrzycy stanowią około 1 do 4 procent wszystkich przypadków cukrzycy.1,2,3,4 W większości przypadków cukrzycy monogenowej mutacja genetyczna jest dziedziczona od jednego lub obojga rodziców. Czasami mutacja genu rozwija się spontanicznie, co oznacza, że mutacja nie jest przenoszona przez żadnego z rodziców. Większość mutacji powodujących cukrzycę monogenową zmniejsza zdolność organizmu do wytwarzania insuliny, białka wytwarzanego w trzustce, które pomaga organizmowi zużywać glukozę jako energię.

Cukrzyca noworodkowa (NDM) i cukrzyca o początku dojrzałości u młodych (MODY) to dwie główne postacie cukrzycy monogenowej. NDM występuje u noworodków i małych niemowląt. MODY występuje znacznie częściej niż NDM i zwykle po raz pierwszy pojawia się w okresie dojrzewania lub wczesnej dorosłości.

Większość przypadków cukrzycy monogenowej jest nieprawidłowo diagnozowana. Na przykład, gdy wysoki poziom glukozy we krwi zostaje wykryty po raz pierwszy w wieku dorosłym, często rozpoznaje się cukrzycę typu 2 zamiast cukrzycy monogenowej. Jeśli Twój pracownik służby zdrowia uważa, że możesz mieć cukrzycę monogenową, może być konieczne wykonanie testów genetycznych, aby ją zdiagnozować i określić, jakiego typu. Wskazane może być również zbadanie innych członków rodziny w celu ustalenia, czy są oni zagrożeni lub mają już monogenową postać cukrzycy, która jest przekazywana z pokolenia na pokolenie. Niektóre monogenowe postacie cukrzycy można leczyć doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi (pigułkami), podczas gdy inne wymagają wstrzyknięć insuliny. Prawidłowa diagnoza pozwala na właściwe leczenie i może prowadzić do lepszej kontroli glikemii i poprawy zdrowia w dłuższej perspektywie.

Co to jest cukrzyca noworodków (NDM)?

NDM jest formą monogenową cukrzycy, która występuje w pierwszych 6–12 miesiącach życia. NDM jest rzadką chorobą występującą u 1 na 400 000 niemowląt w Stanach Zjednoczonych.4 Niemowlęta z NDM nie wytwarzają wystarczającej ilości insuliny, co prowadzi do wzrostu stężenia glukozy we krwi. NDM jest często mylona z cukrzycą typu 1, ale cukrzyca typu 1 bardzo rzadko występuje przed ukończeniem 6. miesiąca życia. Cukrzyca pojawiająca się w pierwszych 6 miesiącach życia prawie zawsze ma podłoże genetyczne. Naukowcy zidentyfikowali szereg określonych genów i mutacji, które mogą powodować NDM. U około połowy osób z NDM stan ten utrzymuje się przez całe życie i jest nazywany trwałą cukrzycą noworodków (PNDM). U pozostałych osób z NDM stan jest przemijający lub tymczasowy i znika w okresie niemowlęcym, ale może pojawić się ponownie w późniejszym okresie życia. Ten typ NDM nazywany jest przejściową cukrzycą noworodków (TNDM).

Cechy kliniczne NDM zależą od mutacji genów, które ma dana osoba. Objawy NDM obejmują częste oddawanie moczu, szybki oddech i odwodnienie.5 NDM można rozpoznać po stwierdzeniu podwyższonego poziomu glukozy we krwi lub moczu. Brak insuliny może powodować wytwarzanie przez organizm związków chemicznych zwanych ketonami, co prowadzi do potencjalnie zagrażającego życiu stanu zwanego cukrzycową kwasicą ketonową. Większość płodów z NDM nie rozwija się dobrze w macicy, a noworodki z NDM są znacznie mniejsze niż noworodki w tym samym wieku ciążowym, co jest stanem zwanym wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu. Po urodzeniu niektóre niemowlęta nie przybierają na wadze i nie rosną tak szybko, jak inne niemowlęta w tym samym wieku i tej samej płci. Odpowiednia terapia może poprawić i normalizować wzrost i rozwój.

Czym jest cukrzyca młodych ludzi o początku dojrzałości (MODY)?

MODY to monogenowa postać cukrzycy, która zwykle pojawia się w okresie dojrzewania lub wczesna dorosłość.MODY stanowi do 2 procent wszystkich przypadków cukrzycy w Stanach Zjednoczonych u osób w wieku 20 lat i młodszych.3

Wykazano, że wiele różnych mutacji genów powoduje MODY, z których wszystkie ograniczają zdolność trzustki do produkcji insuliny. Prowadzi to do wysokiego poziomu glukozy we krwi, az czasem może uszkodzić tkanki ciała, szczególnie oczy, nerki, nerwy i naczynia krwionośne.

Kliniczne cechy MODY zależą od posiadanych przez człowieka mutacji genów. Osoby z niektórymi typami mutacji mogą mieć nieznacznie wysoki poziom cukru we krwi, który pozostaje stabilny przez całe życie, mają łagodne objawy cukrzycy lub nie mają ich wcale i nie rozwijają żadnych długoterminowych powikłań. Ich wysoki poziom glukozy we krwi można wykryć tylko podczas rutynowych badań krwi. Jednak inne mutacje wymagają specjalnego leczenia insuliną lub rodzajem doustnych leków przeciwcukrzycowych zwanych pochodnymi sulfonylomocznika.

MODY można pomylić z cukrzycą typu 1 lub 2. W przeszłości osoby z MODY na ogół nie miały nadwagi ani otyłości ani innych czynników ryzyka cukrzycy typu 2, takich jak wysokie ciśnienie krwi lub nieprawidłowy poziom tłuszczu we krwi. Jednak w miarę jak coraz więcej osób w Stanach Zjednoczonych ma nadwagę lub otyłość, osoby z MODY mogą również mieć nadwagę lub otyłość.

Chociaż zarówno cukrzyca typu 2, jak i MODY mogą występować w rodzinach, osoby z MODY zazwyczaj mają rodziny historia cukrzycy w wielu kolejnych pokoleniach, co oznacza, że MODY występuje u dziadka, rodzica i dziecka.

Jak rozpoznaje się cukrzycę monogenową?

Testy genetyczne mogą zdiagnozować większość form cukrzyca monogenowa. Prawidłowa diagnoza i odpowiednie leczenie powinny prowadzić do lepszej kontroli glikemii i poprawy zdrowia w dłuższej perspektywie.

Badania genetyczne są zalecane, jeśli 6

• cukrzyca zostanie zdiagnozowana w ciągu pierwszych 6 lat miesiąca życia
• cukrzycę rozpoznaje się u dzieci i młodych dorosłych, szczególnie tych z silną cukrzycą w rodzinie, którzy nie mają typowych cech cukrzycy typu 1 lub 2, takich jak cukrzyca powiązane autoprzeciwciała, otyłość i inne cechy metaboliczne
• osoba ma stabilną, łagodną hiperglikemię na czczo, zwłaszcza jeśli otyłość nie występuje.

Co muszę wiedzieć o testach genetycznych i poradnictwie?

Testy genetyczne na cukrzycę monogenową obejmują pobranie próbki krwi lub śliny, z której DNA jest odizolowany. DNA jest analizowane pod kątem zmian w genach, które powodują cukrzycę monogenową. Testy genetyczne są wykonywane przez wyspecjalizowane laboratoria.

Nieprawidłowe wyniki mogą określić gen odpowiedzialny za cukrzycę u konkretnej osoby lub pokazać, czy w przyszłości u kogoś rozwinie się monogenowa postać cukrzycy. Testy genetyczne mogą być pomocne w wyborze najbardziej odpowiedniego leczenia dla osób z cukrzycą monogenową. Badanie jest również ważne przy planowaniu ciąży i zrozumieniu ryzyka urodzenia dziecka z cukrzycą monogenową, jeśli Ty, Twój partner lub członkowie Twojej rodziny macie cukrzycę monogenową.

Większość postaci NDM i MODY jest spowodowana przez mutacje autosomalne dominujące, co oznacza, że choroba może zostać przeniesiona na dzieci, gdy tylko jeden rodzic jest nosicielem lub ma gen chorobowy. W przypadku mutacji dominujących rodzic, który jest nosicielem genu, ma 50% szans na to, że będzie chorym na cukrzycę monogenową.

W przeciwieństwie do w przypadku choroby autosomalnej recesywnej mutacja musi być odziedziczona po obojgu rodzicach. W tym przypadku dziecko ma 25 procent szans na cukrzycę monogenową.

W przypadku recesywnych postaci cukrzycy monogenowej badanie może wykazać, czy rodzice lub rodzeństwo bez choroby są nosicielami recesywnych chorób genetycznych, które mogą być dziedziczone przez ich dzieci.

Chociaż nie jest to tak powszechne, możliwe jest odziedziczenie mutacji tylko od matki (mutacje sprzężone z X). Mutacje zachodzące spontanicznie również nie są tak powszechne.

Więcej informacji na temat genów, które powodują NDM i MODY, rodzaje mutacje odpowiedzialne za chorobę (autosomalnie dominujące, autosomalnie recesywne, sprzężone z chromosomem X itp.), a cechy kliniczne są określone w Standardach Opieki Medycznej w Cukrzycy American Diabetes Association.

Jeśli podejrzewasz, że Ty lub członek Twojej rodziny może cierpieć na monogenową postać cukrzycy, powinieneś zwrócić się o pomoc do pracowników służby zdrowia – lekarzy i doradców genetycznych – którzy posiadają specjalistyczną wiedzę i doświadczenie w tej dziedzinie. Potrafią określić, czy testy genetyczne są odpowiednie; wybrać testy genetyczne, które należy wykonać; i dostarczaj informacji o podstawowych zasadach genetyki, opcjach testów genetycznych i kwestiach poufności. Mogą również zapoznać się z wynikami testu z pacjentem lub rodzicem po wykonaniu testu, wydać zalecenia dotyczące postępowania i omówić opcje testowania dla innych członków rodziny.

Jak leczy się i leczy się cukrzycę monogenową?

Leczenie różni się w zależności od konkretnej mutacji genetycznej, która spowodowała cukrzycę monogenową. Osoby z niektórymi postaciami MODY i NDM można leczyć sulfonylomocznikiem, doustnym lekiem przeciwcukrzycowym, który pomaga organizmowi uwalniać więcej insuliny do krwi. Inne osoby mogą potrzebować zastrzyków insuliny. Niektóre osoby z MODY mogą nie potrzebować leków i są w stanie poradzić sobie z cukrzycą za pomocą samych zmian stylu życia, które obejmują aktywność fizyczną i zdrowe wybory żywieniowe. Twój lekarz i zespół diabetologów będą współpracować z Tobą w celu opracowania planu leczenia cukrzycy i zarządzania nią w oparciu o wyniki testów genetycznych.

Badania kliniczne

National Institute of Diabetes and Choroby układu pokarmowego i nerek (NIDDK) oraz inne komponenty National Institutes of Health (NIH) prowadzą i wspierają badania nad wieloma chorobami i dolegliwościami.

Czym są badania kliniczne i czy są one odpowiednie dla Ciebie?

Badania kliniczne są częścią badań klinicznych i stanowią podstawę wszystkich postępów medycyny. Badania kliniczne szukają nowych sposobów zapobiegania, wykrywania lub leczenia chorób. Badacze wykorzystują również badania kliniczne, aby przyjrzeć się innym aspektom opieki, takim jak poprawa jakości życia osób z chorobami przewlekłymi. Dowiedz się, czy badania kliniczne są właśnie dla Ciebie.

Jakie badania kliniczne są otwarte?

Badania kliniczne, które są obecnie otwarte i są rekrutowane, można obejrzeć na stronie www.ClinicalTrials.gov.