Ajatollah Chomeini wraca do Iranu
1 lutego 1979 roku ajatollah Chomeini powraca triumfalnie do Iranu po 15 latach wygnania. Szach i jego rodzina uciekli z kraju dwa tygodnie wcześniej, a rozradowani irańscy rewolucjoniści byli chętni do ustanowienia fundamentalistycznego rządu islamskiego pod przywództwem Chomeiniego.
Urodzony na przełomie XIX i XX wieku Ruhollah Chomeini był synem islamski uczony religijny, który w młodości nauczył się Koranu na pamięć. Był szyitą – gałęzią islamu praktykowaną przez większość Irańczyków – i wkrótce poświęcił się formalnym studiom nad islamem szyickim w mieście Kom. Jako pobożny duchowny stale awansował w szyickiej hierarchii i przyciągał wielu uczniów.
W 1941 roku wojska brytyjskie i radzieckie zajęły Iran i ustanowiły Mohammada Rezy Pahlawi jako drugiego współczesnego szacha Iranu. Nowy szach miał bliskie związki z Zachodem, aw 1953 r. Agenci brytyjskiego i amerykańskiego wywiadu pomogli mu obalić popularnego rywala politycznego. Mohammad Reza przyjął wiele zachodnich idei iw 1963 r. Rozpoczął swoją „Białą Rewolucję”, szeroki program rządowy, wzywający do redukcji majątków religijnych w imię redystrybucji ziemi, równych praw kobiet i innych nowoczesnych reform.
Chomeini, obecnie znany pod wysokim szyickim tytułem „ajatollah”, był pierwszym przywódcą religijnym, który otwarcie potępił program westernizacji szacha. W ognistych depeszach ze swojego seminarium Faziye w Kom Chomeini wezwał do obalenia szacha i ustanowienia państwa islamskiego. W 1963 roku Mohammad Reza uwięził go, co doprowadziło do zamieszek, a 4 listopada 1964 roku wydalił go z Iranu.
Chomeini osiedlił się w An Nadżaf, świętym mieście szyickim po drugiej stronie granicy z Irakiem i wysłał domowe nagrania jego kazań, które nadal podburzały jego uczniów. Łamiąc pierwszeństwo z szyicką tradycją, która zniechęcała duchownych do udziału w rządzie, wezwał przywódców szyickich do rządzenia Iranem.
W latach siedemdziesiątych Mohammad Reza jeszcze bardziej rozwścieczył islamskich fundamentalistów w Iranie, organizując ekstrawaganckie obchody 2500-lecia. rocznicę przedislamskiej monarchii perskiej i zastąpił kalendarz islamski kalendarzem perskim. W miarę wzrostu niezadowolenia szach stawał się coraz bardziej represyjny, a poparcie dla Chomeiniego rosło. W 1978 roku w głównych miastach Iranu wybuchły masowe demonstracje przeciwko szachowi. Niezadowoleni przedstawiciele klas niższych i średnich dołączyli do radykalnych studentów, a Chomeini wezwał do natychmiastowego obalenia szacha. W grudniu armia zbuntowała się, a 16 stycznia 1979 r. Szach uciekł.
Chomeini triumfalnie przybył do Teheranu 1 lutego 1979 r. I został okrzyknięty przywódcą irańskiej rewolucji. Z religijnym zapałem umocnił swój autorytet i postanowił przekształcić Iran w państwo religijne. 4 listopada 1979 roku, w 15. rocznicę jego wygnania, studenci zaatakowali ambasadę USA w Teheranie i wzięli zakładników personelu. Za zgodą Chomeiniego radykałowie zażądali powrotu szacha do Iranu i przetrzymywali 52 Amerykanów jako zakładników przez 444 dni. Szach zmarł w Egipcie na raka w lipcu 1980 roku.
W grudniu 1979 roku zatwierdzono nową irańską konstytucję, na mocy której Chomeini został przywódcą politycznym i religijnym Iranu na całe życie. Pod jego rządami irańskim kobietom odmawiano równych praw i wymagano noszenia chusty, zakazano zachodniej kultury, przywracano tradycyjne islamskie prawo i często brutalne kary. Tłumiąc opozycję, Chomeini okazał się równie bezwzględny jak szach, a tysiące dysydentów politycznych zostało straconych podczas jego dekady rządów.
W 1980 roku Irak najechał irańską prowincję Chuzestan produkującą ropę. Po początkowych postępach przestępstwo irackie zostało odparte. W 1982 roku Irak dobrowolnie wycofał się i szukał porozumienia pokojowego, ale Chomeini wznowił walkę. Nastąpiły spóźnienia i śmierć tysięcy młodych irańskich poborowych w Iraku. W 1988 roku Chomeini w końcu zgodził się na zawieszenie broni przez ONZ.
Po śmierci ajatollaha Chomeiniego 3 czerwca 1989 roku ponad dwa miliony udręczonych żałobników przybyło na jego pogrzeb. Ali Chamenei został Najwyższym Przywódcą. Stopniowa demokratyzacja rozpoczęła się w Iranie na początku lat 90., a jej kulminacją były wolne wybory w 1997 r., W których na prezydenta wybrano umiarkowanego reformistę Mohammeda Khatamiego.